در مقاله‌ی مراحل ساخت یک آهنگ از ابتدا تا انتها، به نقش هنرمندانی که برای ساخته شدن یک اثر موسیقی تلاش می‌کنند، پرداختیم. این بار می‌خواهیم وارد یکی از مراحل ساخت موسیقی شویم و ببینیم که برای ساخت یک آهنگ در مرحله آهنگسازی و تنظیم چه کارهایی باید انجام دهیم؟ چه ابزارهایی نیاز داریم؟ و علم پیش نیاز برای آن را بررسی کنیم. در سری مقاله های آهنگسازی و تنظیم یک به یک مراحل ساخت یک آهنگ را بررسی می‌کنیم. مطالب این سری مقاله به شرح زیر است که می‌توانید پس از اتمام این مقاله مطالعه کنید.
- چگونه آهنگ بسازیم؟
- چگونه ریتم بسازیم؟
- چگونه ملودی بسازیم؟
- ساختار موسیقی: آشنایی با ورس، کورس و …
تئوری موسیقی
برای ورود به دنیای آهنگسازی و تنظیم باید بتوانیم به زبان موسیقی صحبت کنیم. این زبان همان تئوری موسیقی است و باید مفاهیمی از تئوری موسیقی را درک کرده باشیم. این مفاهیم کمک زیادی در سریع‌تر به نتیجه رسیدن ما در مراحل مختلف ساخت آهنگ می‌کند. از سری مفاهیم تئوری موسیقی که باید بدانیم، پیچ، رنگ صدا، بافت، تمپو، کشش زمانی، فرم و داینامیک است. واژه‌هایی مانند گام، ملودی، آکورد و کلیدهای موسیقایی هستند که از آنجایی که مبحث مفصلی دارند در سری مقاله‌های تئوری موسیقی همراه با مثال‌های ساده در قالب صوت و ویدیو به آن‌ها پرداختیم. پس حتما این مقاله‌ها را مطالعه کنید و در ادامه همراه ما باشید تا به مبحث آهنگسازی و تنظیم بپردازیم.
آهنگسازی و تنظیم چیست؟
ابتدا می‌خواهیم با مفهوم این دو پروسه در ساخت آهنگ آشنا شویم. آهنگسازی و تنظیم با وجود مراحل مشترکی که دارند اما با هم متفاوت‌اند. در پروسه‌ی آهنگسازی، پایه و هسته‌ی اصلی آهنگ ساخته می‌شود. در این مرحله ملودی و ضرب آهنگ مشخص شده و آکوردهای اصلی ساخته می‌شود. در ادامه در پروسه‌ی تنظیم، صداها و سازهای مختلف انتخاب شده و به آن اضافه می‌شود. در این مرحله تقریبا به یک آهنگ کامل می‌رسیم. می‌توانیم با طراحی صدا آهنگ خود را زیباتر کنیم. (یعنی با خلاقیت خودمون مثل تغییر در فرکانس‌ها صدای جدید بسازیم). آهنگساز و تنظیم کننده باید ویژگی‌هایی داشته باشند که در مقاله “فرق تنظیم کننده و اهنگساز” به آن پرداختیم.
اما برای ساخت موسیقی مسلما به ابزارهایی نیاز داریم.
وسایل لازم آهنگسازی و تنظیم
امروزه که با پیشرفت تکنولوژی حتی با یک موبایل هم می‌توان آهنگ ساخت، آهنگسازی و تنظیم بسیار آسان‌تر از گذشته شده و به لوازم کمتری برای داشتن یک استودیو نیاز داریم؛ چرا که همه صداها و پردازش‌ها در دل یک کامپیوتر یا لپ‌تاپ انجام می‌شود. پس مهم‌ترین ابزاری که نیاز داریم یک کامپیوتر است. اگر یک اسپیکر مانیتورینگ مناسب داشته باشیم صداها را خیلی بهتر می‌شنویم و مسلما در انتخاب و تنظیم صداها بهتر تصمیم می‌گیریم. یک کارت صدا هم به تقویت و پردازش سریع صداها کمک زیادی می‌کند.
پس لوازم سخت افزاری که برای آهنگسازی و تنظیم نیاز داریم عبارت‌اند از:
با کلیک روی هر کدوم می‌تونین اطلاعات بیشتری بدست بیارین.
این‌ها حداقل سخت‌افزار مورد نیاز ما برای انجام کارهای آهنگسازی و تنظیم است. لوازم دیگری هم برای کامل‌تر کردن استودیو خانگی ما وجود دارد که در مقاله “7 ابزار استودیو خانگی” می‌توانید درباره آن مطالعه کنید. (اما خودمونیم با یک لپ‌تاپ و هدفونم می‌شه موزیک ساخت)
نرم افزارهای مورد نیاز برای آهنگسازی و تنظیم
اما در قسمت نرم‌افزاری به یک نرم افزار میزبان یا DAW نیاز داریم. نرم‌افزارهای میزبان روی کامپیوتر ما نصب شده و به ما امکاناتی از قبیل ضبط، آهنگسازی، تنظیم و طراحی صدا و میکس و مسترینگ می‌دهند. این بسیار عالی است که همه‌ی مراحلی که برای ساخت یک آهنگ نیاز است را فقط در قالب یک نرم‌افزار انجام می‌دهیم. یعنی شما با یادگیری آن نرم‌افزار (البته همراه با ذوق هنری) قادر به انجام تمام مراحل ساخت آهنگ هستید. در این مسیر پلاگین‌ها (وی اس تی) نیاز دارید که در قسمت پلاگین‌های صوتی آرتیست شو می‌توانید به صورت کاملا رایگان دانلود کنید. اگر می‌خواهید درباره DAWها و پلاگین‌ها بیشتر بدانید پیشنهاد می‌کنم حتما مقاله “همه چیز درباره نرم افزار های آهنگسازی و پلاگین‌ها” را مطالعه کنید چرا که توضیحات کامل و مفصل‌تری ارائه دادیم.
تا اینجای کار همه چیز بسیار ساده‌ست. با تئوری موسیقی آشنا شدیم، مفهوم آهنگسازی و تنظیم را یاد گرفتیم و با لوازم مورد نیاز برای ساخت آهنگ هم آشنا شدیم. اما همانطور که می‌دانیم موسیقی ترکیبی از صداهای مختلف است. برای کامل‌تر کردن اطلاعاتمان برای ورود به دنیای آهنگسازی و تنظیم بهتر است با مبحث صدا شناسی هم آشنا شویم.
صدا شناسی در آهنگسازی و تنظیم
صدا در طبیعت به صورت فرکانس منتشر می‌شود. فرکانس‌های مختلفی در طبیعت وجود دارد که ما بازه‌ی محدودی از آن را درک می‌کنیم و می‌شنویم. شاید داستان آن نهنگ تنهایی که هیچ کدام از هم نوعانش فرکانس‌های او را نمی‌شنوند، شنیده باشید. موجودات دیگر نیز درک محدودی از بازه‌های فرکانسی دارند. صدا مفهوم بسیار گسترده‌ای دارد که ما انسان‌ها به جنبه‌ی موسیقی آن علاقه‌ی زیادی داریم. پس بیاید بیشتر با انواع صداها آشنا شویم.
صداها و سازهای آکوستیک
صدا در طبیعت به صورت آکوستیک وجود دارد. صدای پرنده‌ها، موج دریا، صدای خودمان هنگام حرف زدن و در کل همه‌ی صداهایی که به صورت طبیعی در دنیا وجود دارند به صورت آکوستیک پخش می‌شوند (یعنی منبع صدا طبیعیه). بنابراین صدای سازهایی که از خودشان صدا دارند هم در دسته‌ی صداهای آکوستیک قرار می‌گیرند. مثل گیتار، پیانو، ویولن و درامز آکوستیک. البته که سازهای گیتار، پیانو و ویولن و اکثر سازهای دیگر به صورت الکتریک هم وجود دارند که در دسته‌ی آکوستیک قرار نمی‌گیرند.
صداهای آکوستیک درواقع با ایجاد فشار طبیعی به هوا تولید می‌شوند. مثلا هنگامی که سیم گیتار را به نوسان درمی‌آوریم، با ارتعاش سیم گیتار مولکول‌های هوا مدام دچار غلظت و ترقیق می‌شوند و در اطراف حرکت می‌کنند تا این فشار هوا پرده‌ی گوش ما را به لرزه دربیاورد و ما صدا را بشنویم.
صدای پرنده‌ای که می‌خواند هم با ارتعاش حنجره‌‌اش تولید می‌شود و همینطور دیگر صداهایی که به صورت طبیعی وجود دارند. به این نکته توجه کنید که ما صداها را فقط به صورت آکوستیک می‌شنویم. یعنی باید فشار هوا پرده‌ی گوش ما را به لرزه آورد تا قادر به شنیدن باشیم.
برای آشنایی با سازهای آکوستیک مثل درامز، پیانو و گیتار و … مقاله‌های راهنمای سازشناسی رو حتما مطالعه کنین
صداها و سازهای الکترونیک
صداهای الکترونیک صداهایی هستند که توسط برق و ولتاژ تولید می‌شوند. درواقع صداهای الکترونیک از سیگنال‌های آنالوگ تشکیل می‌شوند. از ویژگی‌های سیگنال‌های آنالوگ پیوسته بودن آن است؛ طوری که نمی‌توان برای تغییرات صدای آن زمان دقیق مشخص کرد. در گذشته‌ی نه چندان دور همه‌ی دیوایس‌ها به صورت آنالوگی وجود داشتند و پروسه‌ی ساخت موسیقی کاملا به صورت سیگنال‌های آنالوگ صورت می‌گرفت (نوار کاست‌ها و گرامافون‌ها اگه یادتون باشه تو دسته‌ی دیوایس‌های آنالوگ قرار می‌گیرن).
پیشرفت مهندسان موسیقی در استفاده از صداهای الکترونیک باعث شد بتوانند صدای سازهایی که به صورت آکوستیک هستند را شبیه‌سازی کرده و به دنیای آنالوگ بیاورند. از ویژگی‌های صدای آنالوگ گرمای طبیعی آن است که برای گوش‌های ما دلنواز است. علاوه بر سازهایی که علاوه بر آکوستیک، مدل الکترونیک آن‌ها هم وجود دارد (مثل گیتار بِیس، پیانو الکتریک و …)، صداهایی که توسط سینتی سایزر ها و سمپلرها دیگر ساخته می‌شوند هم در دسته آنالوگ قرار می‌گیرند.
پیشرفت مهندسان موسیقی همراه با تکنولوژی، باعث ورود صداها و موسیقی به گام جدیدی شد.
صداها و سازهای دیجیتالی
گام سوم بشر در دنیای موسیقی دنیای دیجیتالی بود. دانشمندان توانستند با ساخت کامپیوترها و زبان صفر و یکی دیجیتالی، صدا را شبیه‌سازی کرده و به دنیای دیجیتال انتقال دهند. همه‌ی صداهایی که در کامپیوتر و موبایل‌هایمان داریم به صورت دیجیتالی ذخیره شده‌اند. کارت صدایی که در قسمت سخت‌افزارهای آهنگسازی اشاره کردیم، در دل کامپیوتر و موبایل‌هایمان وجود دارد و هنگامی که می‌خواهیم آهنگ را گوش کنیم سیگنال‌های دیجیتال را به آنالوگ تبدیل می‌کند و سیگنال آنالوگ هم با ایجاد فشار هوا به گوش ما می‌رسند.
امروزه همه‌ی صداها و سازهای مختلف به صورت پلاگین شبیه‌سازی شده و می‌توانیم هرصدایی را فقط با نصب پلاگین مورد نظر در آهنگ خود داشته باشیم. صداهای دیجیتال آن گرمای آنالوگ و آکوستیک را ندارند اما ویژگی مثبت آن این است که بسیار در دسترس‌تر هستند و هزینه‌ی کار کردن با پلاگین‌ها بسیار کمتر از خرید دیوایس‌هاست. تشخیص صداهای دیجیتال با صداهای آنالوگ یا آکوستیک کار آسانی نیست. ضمن این که می‌توانید تمام بانک‌های صدا و سازها را از قسمت بانک های صوتی آرتیست‌شو به صورت رایگان دانلود کنید.
خب حالا اطلاعات مناسب برای شروع آهنگسازی و تنظیم رو داریم. امیدوارم خسته نشده باشین که تازه اصل کار شروع شد
مراحل تنظیم و آهنگسازی
کل ساختار موسیقی را می‌توانیم به دو بخش ریتم و هارمونی تقسیم کنیم. هارمونی شامل نت، کلید، گام و آکورد است که در مبحث تئوری موسیقی با آن‌ها آشنا شدیم. اگر المان‌های موسیقی را به خوبی بشناسیم و بدانیم که هرکدام در چه جایگاهی قرار دارند، مراحل ساخت موسیقی برایمان آسان‌تر می‌شود. ضمن یادآوری درباره این نکته که موسیقی دنیای فوق‌العاده گسترده‌ای دارد و هر هنرمند با روش‌های متفاوتی موسیقی خلق می‌کند؛ اما المان‌ها و نت‌ها و آکوردها همه یکی است و با شناخت آن‌ها و براساس تئوری موسیقی می‌توانیم با روش خود موسیقی بسازیم. در آرتیست شو مراحلی را برای آهنگسازی و تنظیم به ترتیب معرفی می‌کنیم و در مقاله‌های بعدی به صورت جداگانه به هرکدام از این مراحل می‌پردازیم.
مرحله1: ریتم سازی
موسیقی براساس زمان ساخته می‌شود و ریتم موسیقی مانند ضربان قلب آن است. تمام المان‌ها و صداهای دیگر موسیقی بر اساس ریتم درکنار هم صدا می‌دهند. ریتم اجزای موسیقی را یکپارچه می‌کند و شنونده را درگیر موسیقی نگه می‌دارد. برای این‌که بیشتر با مفهوم ریتم و ریتم سازی آشنا شویم بهتر است ابتدا با مفهوم بیت آشنا شویم.
بیت مثل عقربه‌ی ثانیه‌شمار ساعت است. مدت زمان آهنگ در بیت‌ها تقسیم می‌شود و در زمان مشخص (بر اساس ضرب و تمپو) از ابتدا تا انتهای آهنگ تکرار می‌شود. بیت‌ها در دسته‌های مختلف یک میزان را تشکیل می‌دهند؛ به طور مثال: یک دو سه چهار، دو دو سه چهار (مرسی که رو ریتم می‌خونی) سه دو سه چهار، چهار دو سه چهار. این معمول‌ترین میزان در موسیقی است که 4/4 نام دارد.
با سوار کردن صداهای های‌هت، کیک و اسنیر روی بیت می‌توانیم یک ریتم ساده بسازیم. به مثال زیر گوش دهید.
مرحله 2: ملودی سازی
حالا نوبت آن است که یک ملودی زیبا برای آهنگ خود بسازیم. ملودی از دو یا چند نت مختلف تشکیل می‌شود که به صورت متوالی یک صدای جذاب ایجاد می‌کنند. برای نوشتن ملودی باید نت‌ها، گام‌ها و آکوردها را بشناسیم که در مبحث تئوری موسیقی توضیح دادیم. اگر می‌خواهیم یک ملودی زیبا و به یادماندنی بسازیم، باید به نکاتی از جمله ساده بودن توجه کنیم. هر چه ملودی ساده‌تر باشد، راحت‌تر در ذهن شنونده جای می‌گیرد.
به ملودی زیر گوش کنید.
مرحله 3: هارمونی سازی
هارمونی یعنی چند صدایی. برای این‌که یک آهنگ کامل همراه با صداهای متنوع بسازیم، باید از سازهای متفاوتی استفاده کنیم. بنابراین باید یک یکپارچگی بین صدای سازها وجود داشته باشد و تنوعی که به آهنمگان می‌دهیم، باید در عین هماهنگی صداها باشد. هارمونی بیشتر در قسمت تنظیم موسیقی ایجاد می‌شود. تنظیم کننده با ملودی اصلی در گام مشخص، از صدای سازهای دیگر استفاده می‌کند. هارمونی می‌تواند ترکیب دو یا چند صدای مختلف باشد که در یک گام نواخته می‌شود. می‌تواند هماهنگی بین پیانو و پد باشد، یا می‌تواند یک ارکسترا از صداهای ویولن و چلو باشد.
در سمپل زیر هارمونی ملودی‌ای که در بالا گوش دادید بشنوید.
با دانستن موضوعات گفته شده، حال توانایی ساخت یک موسیقی را داریم. اما به نظر شما چگونه باید شروع کنیم؟ از کجا شروع کنیم؟ در چه قسمتی هم خوانی یا کورس داشته باشیم؟ کدام قسمت اوج آهنگمان باشد و در چه قسمتی آهنگمان آرام‌تر شود؟
بله یک موسیقی کامل از چند قسمت تقسیم می‌شود. این قسمت‌ها هرکدام ویژگی مربوط به خود را دارند. بیایید با آن‌ها نیز آشنا شویم.
مرحله 4: ساختار موسیقی
ساختار موسیقی به این که یک آهنگ چگونه به بخش‌های مختلف سازماندهی شده باشد، برمی‌گردد. ساختار موسیقی معمولا به اینترو (Intro)، ورس (Verse)، کورس (Chorus)، بریج (Bridge) و اوترو (Outro) تقسیم می‌شود. سه بخش اصلی موسیقی ورس است که با حرف A، کورس با حرف B و بریج با حرف C در تنظیم آهنگ، شناخته می‌شود.
آهنگ‌های در سبک پاپ و هیت معمولا از یک فرمول ثابت پیروی می‌کنند که معروف به ABABCB است؛ اما آهنگ‌های در سبک جز و موزیسین‌های با تجربه معمولا از این فرمول ثابت استفاده نمی‌کنند.
در آموزش جامع تنظیم و آهنگسازی آرتیست شو که نزدیک به 25 ساعت است تمام نیازهای شما برای ساخت آهنگ را همراه با یک پروژه صفر تا صد پوشش دادیم. این دوره با تئوری موسیقی مورد نیاز و آشنایی با سازهای پیانو، درامز، گیتار و بیس آغاز شده و در ادامه همراه با پروژه مراحل ریتم سازی، ملودی سازی و هارمونی در دو فضای آکوستیک و الکترونیک انجام می‌شود و در انتها همراه با یک میکس اولیه پروژه را تکمیل می‌کنیم. سعی کردیم تهیه‌ی این دوره را برای همه‌ی علاقه‌مندان به موسیقی آسان کنیم. برای اطلاعات بیشتر روی لینک زیر کلیک کنید.
دوره جامع آموزش آهنگسازی و تنظیم
حالا همه چیزهایی که برای ساختن یک آهنگ نیاز داریم رو یاد گرفتیم. در ادامه بیشتر وارد هر مرحله از ساخت موسیقی می‌شویم و همراه با مثال‌ها و سمپل‌ها روند ساخت موسیقی رو تجربه می‌کنیم. پس ازتون دعوت می‌کنم مقاله‌ی “چگونه ریتم بسازیم؟” رو مطالعه کنین 💕
در مرحله‌ی آهنگسازی، ساختار اصلی آهنگ شکل می‌گیرد. در این مرحله ملودی اصلی ساخته شده و ریتم آهنگ مشخص می‌شود. سپس در مرحله تنظیم صداها و سازهای دیگر به آن اضافه می‌شود و موسیقی تقریبا کامل می‌شود.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی با یک کامپیوتر و هدفون نیز می‌توانیم آهنگ بسازیم. اما وسایل مورد نیاز برای کامل کردن تجهیزاتمان یک جفت مانیتورینگ صدا، کارت صدا، میکروفون و یک کیبورد یا میدی کنترلر است. البته همراه با یک نرم افزار میزبان که روی کامپیوتر نصب می‌شود.
برای آهنگساز شدن باید حتما ابتدا علم تئوری موسیقی را فرا بگیریم. همینوطر باید صداها و سازهای مختلف را به خوبی بشناسیم و توانایی چیدن سازهایی که ترکیبشان هارمونی زیبایی ایجاد می‌کند را داشته باشیم. با تلاش و گوش دادن زیاد به موسیقی می‌توانید یک آهنگساز و تنظیم کننده ی خوب شوید.
هی بابا
خب سلام میخواستم بگم حتما باید کارت صدا و اینجور چیزا داشته باشیم.؟
خب چون من یه دخترم معمولاً پدرومادرم مجوز این کارو بم نمیدن
بسیار عالی
ممنون که بهمون انرژی میدی علی جان 🌹
دمتون گرم
🌹🌹🙌
ممنون از شما آرتیست شویی های عزیز
قربون شما علی جان
عااالی بود !!!
چقد خوبه که هستین...
دمتون گرم!
خواهش می‌کنم مسعود عزیز
خوشحالم براتو مفید بوده