میدی کنترلر چیست؟ آشنایی با انواع میدی کنترلر

در این مقاله به سراغ یکی از ابزارهای مهم و همینطور مدرن که طرفداران زیادی مخصوصا در موسیقی دیجیتالی دارد، می‌رویم. با هم نحوه‌ی به‌وجودآمدن و تحولی که میدی کنترلرها در موسیقی ایجاد کردند را بررسی می‌کنیم و با انواع مختلف آن، آشنا می‌شویم. همراه ما باشید چرا که میدی کنترلر می‌تواند کار خیلی از ما در تولید موسیقی را راحت کند.

کامپیوترها و زبان دیجیتال

همه می‌دانیم که با ورود کامپیوترها به دنیا -از لپ‌تاپ‌ها گرفته تا تبلت و موبایل‌های هوشمند- تحول بزرگی در زندگی ما انسان‌ها ایجاد شد. از قدیم که به عنوان ماشین‌حساب استفاده می‌شدند یا برای نوشتن نامه؛ تا به امروز که کارهای خیلی عجیب‌تر و شگفت‌انگیزتری با کامپیوترها انجام می‌شود. کامپیوترها همیشه زبانی برای کار با اعداد و ارقام و حروف الفبا داشتند. اما زبانی برای کار با موسیقی وجود نداشت. در این نقطه است که “میدی” وارد می‌شود.

میدی (MIDI) چیست؟

MIDI یا Musical Instrument Digital Interface (رابط دیجیتالی موسیقیایی!) هم یک زبان از کدهای استاندارد است که توسط ۲ نفر از موسیقی‌دانان به نام‌های Dave Smith و Chet Wood پایه‌گذاری شد. “میدی” پارامترهای موسیقی مثل پیچ، داینامیک، تمپو و خیلی چیزهای دیگر را منتقل می‌کند. درست مانند انتقال داده‌های کامپیوتر در مثال بالا، میدی هم دقیقا به همین شکل عمل می‌کند.

ما نُتی را در میدی‌ کیبورد خود می‌نوازیم و میدی داده‌های مربوطه را به کامپیوتر منتقل می‌کند؛ حال این داده‌ها می‌توانند در نرم‌ افزار میزبان (DAW) ضبط، ویرایش و پخش شوند. می‌توان داده‌ها را از کامپیوتر به میدی نیز انتقال داد. یعنی ما داده‌ را از کامپیوتر به زبان میدی به سخت‌افزارها (که معمولا سینتی سایزرها هستند) ارسال می‌کنیم و این بار صدا درون سخت‌افزار تولید می‌شود. همینطور از میدی می‌توان در لحظه استفاده کرد؛ به این شکل که مثلا میدی‌ کیبورد خود را به یک سخت‌افزار که میدی را ساپورت می‌کند متصل کنیم و شروع به نواختن کنیم.

نکته مهم درباره میدی!

یک نکته‌ی مهم که باید به آن توجه کنیم این است که “میدی”، صدا نیست! داده است. میدی از خودش صدا ندارد بلکه زبانی میان کامپیوتر و سخت‌افزارهایی است که صدا تولید می‌کنند. درواقع داده‌ها در زبان میدی به صورت دیجیتالی هستند؛ نه به صورت آنالوگ.

درباره سیگنال‌های آنالوگ و دیجیتال که از مباحث پایه حساب می‌شه می‌تونید مطالعه کنید و بیشتر آشنا شید.

داده‌های میدی (MIDI) می‌توانند چه پیام‌هایی باشند؟

• کدام نُت نواخته شده
• زمانی که نُت نواخته شده و زمانی که نُت آزاد شده
• ولوسیتی ( Velocity با چه شدتی نواخته شده)
• افتر تاچ ( After Touch بعد از این که نت رو نواختیم، قبل از اینکه دستمونو از رو کلاویه برداریم، دوباره می‌تونیم میزان شدتش رو کم و زیاد کنیم)
• ویبراتو (Vibrato) (حجم صدا رو کم و زیاد می‎‌کنیم)
• پیچ بِند (Pitch Bend) (زیر و بَم صدا را می‌توان با آن تغییر داد)

این‌ها از داده‌های اصلی بود که میدی ارسال می‌کند. با این اوصاف میدی نیاز به یک سخت‌افزار دارد که بتواند داده‌های میدی را به آن ارسال یا از آن دریافت کند. به همراه یک کابل که میدی‌کنترلر را به ژنراتور تُن (همون سخت‌افزاری که قراره زبان میدی رو بفهمه و صدا تولید کنه) متصل کند.

خوشبختانه صنعت موسیقی از فرمت ساده و موفق میدی بسیار راضی بود. آن‌ها تصمیم گرفتند تا با اضافه کردن سخت‌افزار جانبی مثل کیبورد که هزینه‌ی زیادی هم نداشت تغییر مثبتی در “میدی” ایجاد و کار با آن را راحت‌تر کنند. برای حتی راحت‌تر کردن کار با MIDI، سیستم “daisy-chain” را برای آن طراحی کردند. این سیستم به میدی اجازه می‌دهد تا با دستگا‌ه‌های دیگر میدی (MIDI) هم در ارتباط باشد. به این شکل که داده‌های خروجی از یک سخت‌افزارِ میدی، می‌تواند از طریق ورودیِ سخت‌افزارِ دیگرِ میدی، به آن وارد شود.

در دنیایی که جنگ بر سر فرمت‌هایی مثل ویندوز و مک، Fire Wire و USB وجود دارد، میدی یکه و تنها به مسیر خود ادامه می‌دهد. ساخت میدی نه تنها یک دستاورد فنی بود؛ بلکه مثالی بود که نشان داد صنعت موسیقی چقدر می‌تواند جذاب باشد. میدی می‌تواند با تکنولوژی روز آداپته شود و این امتحان خود را پس داده است؛ مثل اتصالش به USB و توانایی کنترل چندین دستگاه موسیقی به صورت هم‌زمان.

دلایل به روز ماندن میدی

زبان میدی پارامترهای موسیقی را بیان می‌کند و خب این پارامترها هم تغییری نکرده‌اند. مردم همچنان نت می‌نوازند، نت‌ها همچنان پیچ دارند، شعرها تمپو دارند و بندینگ و ویبراتو نیز همچنان وجود دارد. کنترلِ داینامیک هنوز روی پارتِ احساسیِ موسیقی تاثیر دارد. اگر ما هنگام مراحل ساخت موسیقی نخواهیم از این پارامترها استفاده کنیم (که نمیشه!) آن موقع است که میدی به درد ما نمی‌خورد.

چون میدی یک زبان است، فرقی نمی‌کند که ما از چه تکنولوژی‌ای استفاده می‌کنیم. داده‌های میدی می‌تواند از طریق کابل به یک سخت‌افزار متصل شود. یا از طریق تاندربولت، یواس‌بی یا حتی روی وِب. برای میدی فرقی نمی‌کند از چه ابزاری استفاده می‌کنیم؛ تا آن‌جایی که زبان میدی را درک کند. زبان میدی مثل زبان‌های دیگر دنیا است. مثل این مثال که ما مجبور نبودیم دیگر به زبان مادری خود صحبت نکنیم چون تلفن اختراع شده است.

به لطف همکاری نزدیک شرکت‌های بزرگ موسیقی، میدی به تکامل خود ادامه داد تا به امروز که می‌تواند نورپردازی را کنترل کند، اتوماسیون را در استودیوهای ضبط فراهم کند و بسیاری کارهای دیگر…
سخت‌افزارهای میدی دیگر فقط محدود به کیبورد نیستند؛ بلکه شامل کنترل‌کننده‌های نرم‌افزارهایی مثل درامز، گیتار، سازهای بادی و … هم می‌شوند.

میدی کنترلر چیست؟

در کل دو نوع ابزار داریم که داده‌های میدی را تولید می‌کنند: سازهای موسیقی که با زبان میدی کار می‌کنند (MIDI musical instruments) و میدی کنترلرها (MIDI controllers). میدی کنترلرها از خودشان هیچ صدایی ندارند. میدی کنترلرها درواقع فقط داده‌های میدی را تولید می‌کنند و این داده‌ها وارد کامپیوتر و نرم‌افزار میزبان (DAW) ما شده و در آنجاست که تفسیر و پردازش می‌شوند؛ برای پخش، کامپیوتر سیگنال‌ها را به اسپیکر مانیتورینگ می‌فرستد تا پخش شود.

تو این مقاله کامل درباره اسپیکر مانیتورینگ و این که چطوری کار می‌کنن، توضیح دادیم، پیشنهاد می‌کنم بخونین حتما.
اسپیکر مانیتورینگ های استودیو

ببینید، یکی از هدف‌های اصلی ساخت میدی کنترلر این بود که ما توانایی کنترل چندین ابزار را فقط از طریق یک ابزار، به صورت هم‌زمان داشته باشیم. حال این ابزار بیشتر به شکل کیبورد است که به آن میدی کیبورد کنترلر می‌گویند. بخش‌های مختلف این کیبورد برای کنترل سازهای مختلف طراحی شده است. مثلا می‌توانیم درام را با آن کنترل کنیم یا گیتار و …خلاصه هر دستوری که می‌دهیم فقط به صورت داده‌ی “میدی” ایجاد می‌شود نه چیز دیگر.

امروزه نیز میدی‌کنترلرها دارای ناب‌ها( Knob همون دکمه‌ها و پیچ‌هایی که اِلِمان‌ها رو کم و زیاد می‌کنه)، اسلایدرها (اینا به صورت کشویی الِمان‌ها رو کم و زیاد می‌کنن) و آپشن‌های متعددی هستند که به ما توانایی هر چه بیشتری در کنترل آهنگسازی و تنظیم می‌دهند؛ همینطور دارای صدها صدا و افکت از پیش تنظیم شده نیستند، چرا که صدا قرار است از نرم‌افزار و یا سخت‌افزار ثالثی تولید شود.

انواع میدی کنترلر

میدی کنترلرها (MIDI Controller) در اندازه و شکل‌های مختلفی وجود دارند. میدی کنترلرهایی هستند که به شکل گیتار، کلاریِنت و درامز وجود دارند. همینطور دارای فوت پدال‌ها و کنسول‌هایی با بسیاری از ناب‌ها و فِیدِرها ( Faders همون شبیه به ناب‌ها و اسلایدرها) هستند که برای کنترل میکس و مسترینگ استفاده می‌شوند. همانطور که قبلا گفتیم حتی کنسول‌هایی برای تنظیم نورپردازی استیج برای میدی کنترلرها در نظر گرفته شده است.
می‌شود گفت در کل سه دسته‌ی معروف و معمول‌تر وجود دارد: میدی کیبورد کنترلر، میدی لانچ پد کنترلر و میدی میکسر کنترلر که یک توضیح کوتاه از هر کدام می‌دهیم.

میدی کیبورد کنترلر (MIDI Keyboard Controller) که احتمالا اسم آن را از بقیه کنترلرها بیشتر شنیدید، دارای کلاویه‌هایی مانند پیانو است و البته در بعضی میدی کیبوردها شامل ناب‌ها و اسلایدرها نیز می‌شود که برای کنترل بیشتر روی تنظیم و طراحی صدا استفاده می‌شود.

میدی لانچ پد کنترلر (MIDI Lunch Pad Controller)، یک صفحه‌ی دارای الِمان‌هایی است که به صورت تاچ عمل می‌کند. بیشتر برای بیت زدن استفاده می‌شود.

دسته‌ی سوم کنترلرهای میکس هستند (یا DAW کنترلر) که دارای ناب‌ها و اسلایدرهای زیادی برای کنترل میکس و مسترینگ حرفه‌ای موسیقی استفاده می‌شود.

میدی سینتی سایزر چیست؟

دسته‌ی دیگری که می‌توانند به زبان میدی صحبت کنند، سازهای موسیقی میدی‌اند که معروف‌ترین آن‌ها میدی سینتی سایزرها (MIDI Synthesizer) هستند. میدی سینتی سایزرها در تمام سایزها و شکل‌های مختلف وجود دارند. ویژگی مهم میدی سینتی سایزرها که آن‌ها را از میدی کنترلرها متمایز می‌کند، این است که علاوه بر این که داده‌های میدی را تولید می‌کنند از خود صدا هم تولید می‌کنند ( زیرشو خط بکشین :)) )

درباره سینتی سایزرها می‌تونین تو این مقاله مفصل بخونین: سینتی سایزر چیست؟

میدی‌سینتی‌سایزر کلاسیک یک صفحه کیبورد الکترونیک است که شبیه به یک پیانو کوچک می‌ماند. هنگامی که یک کلید را روی کیبوردها می‌نوازیم، یک تُنی را (Tone) می‌شنویم. بیشتر کیبوردهای جدید با صدها صدا و افکت‌های مختلفِ از پیش تنظیم‌شده هستند که می‌توانیم از آن‌ها در پروژه‌ی خود استفاده کنیم.

اما هنگامی که یک کلید را در میدی سینتی سایزر می‌نوازیم، علاوه بر ایجاد صدا، ما داده‌های میدی نیز تولید می‌کنیم. اگر میدی سینتی‌سایزر خود را به کامپیوتر متصل کنیم، می‌توانیم داده‌های میدی را در نرم‌افزار میزبان خود ضبط کنیم. یا می‌توانیم آن را به دستگاه دیگری مثل درام ماشین یا سمپلر متصل کنیم و با استفاده از داده‌های میدی آن را کنترل کنیم.

در کل میدی کنترلرها تنوع زیادی دارند و روز به روز شاهد کارهای جدیدتر و مدرن‌تری از طرف کمپانی‌های بزرگ دنیا هستیم. ولی یادمون نره وجه مشترک بین همه‌ی کنترلرها زبان میدی است. به نظر من که کار با میدی کنترلرها خیلی جذاب و هیجان‌انگیزه! نظر شما چیه؟🤔
در آخر میدی‌کنترلرهای کمپانیِ آکای (AKAI) رو براتون قرار دادیم تا دیدن کنید.
منتظر مقاله‌های جدیدمون باشید. راستی سوال یا هر پیشنهاد و انتقادی داشتی بیا زیر همین پست با ما در میون بذار تا روش کار کنیم و بتونیم بهتر کمکت کنیم💙