«حق امتیاز در موسیقی» (Music Royalty) شاید برای ما واژه‌ی عجیب و غریبی باشد؛ اما در خارج از این مرز و بوم، یک قانون سفت و سخت به حساب می‌آید که هیچ‌کس نمی‌تواند آن را دور بزند! قانونی که به کمک هنرمندان و هرکسی که به نحوی در دنیای دیجیتال، مشغول به «تولید محتوا» است، آمده است.
آیا می‌دانید بسیاری از هنرمندان به دلیل اینکه از کپی‌رایت و موارد حقوقی مربوط به آن باخبر نیستند، زحمات‌شان به باد می‌رود؟ چون از روش‌های جمع‌آوری حق امتیاز باخبر نیستند. امروز در «آرتیست شو» قرار است در مورد حق امتیاز محتوا و به خصوص موسیقی صحبت کنیم و آن را به صورت کامل زیر ذره‌بین قرار دهیم. پس همراه ما باشید تا باهم یاد بگیریم.
فرق حق امتیاز با کپی‌رایت چیست؟
مطمئنا بارها و بارها شنیده‌اید که می‌گویند فلان آهنگ به خاطر نقض قوانین کپی‌رایت از یک پلتفرمی پاک شد؛ اما کپی‌رایت واقعا چیست و چه تفاوتی با حق امتیاز در موسیقی دارد؟ کپی‌رایت به این معنی است که وقتی فردی اثری را خلق کرده است، تمام حقوق مادی و معنوی آن به فرد مربوط می‌شود.
آیا می‌شود از آن اثر به نحوی استفاده کرد؟ بله با پرداخت حق امتیاز به ناشر. این موضوع در سایت معروف «BeatStars» بسیار اهمیت دارد. به عنوان مثال، فردی یک بیتِ موسیقی را برای فروش گذاشته است؛ اگر از آن بیت بدون پرداخت هزینه استفاده شود، با استفاده از تکنولوژی تحت عنوان «Beat ID» آهنگساز آن اثر سریع متوجه این قضیه می‌شود و می‌تواند اقدام‌های قانونی انجام دهد.
اگر از فروش بیت و کسب درآمد از آن اطلاعاتی ندارید و دوست دارید وارد این حوزه شوید، در مقاله «کسب درآمد از فروش آنلاین بیت» در مورد آن به صورت جامع صحبت کرده‌ایم که می‌تواند کمک‌حالتان باشد.
حق امتیاز در آهنگ چگونه کار می‌کند؟
برای درک اینکه Music Royalties چگونه کار می‌کند، اول باید مواردی را یاد بگیرید. یک آهنگ حداقل به دو شکل وجود دارد و تولید می‌شود. نوع اول، آهنگ کامل است که ممکن است باکلام یا بدون کلام باشد و نوع دوم، فقط صدای خواننده است؛ اما این چه معنایی دارد؟ بسیار ساده است. به این معنی است که یک نفر چه از آهنگ کامل و چه از وکال استفاده کند و حق امتیازی پرداخت نکند، شامل قانون کپی‌رایت می‌شود.
برای مثال، آهنگ‌های کاور شده را در نظر بگیرید که هنرمند B آهنگی که توسط هنرمند A ساخته شده است را به عنوان یک آهنگ منتشر می‌کند، در این صورت، هنرمند A مالک اثر است و مستحق کسب حق امتیاز است. این یک مثال بسیار ساده است و موضوع این است که باید حقوق تمام افرادی که در ساخت یک اثر مشارکت دارند، در نظر گرفته شود.
حق امتیازی یا در حقیقت درآمد حاصل از آن که به هنرمند A تعلق می‌گیرد می‌تواند مادم‌العمر باشد. به این معنا که مبلغی از درآمد پخش اثر هنرمند دوم در طول زمان به صاحب اثر بازمی‌گردد. این عالی نیست؟!
انواع Music Royalties در آهنگ
- Neighboring Rights Royalties: اگر اثری از یک آرتیست در رسانه‌هایی مثل رادیو، تلویزیون و … پخش شود، حق‌الزحمه به آرتیست و همین‌طور افرادی که در ساخت آن اثر دخیل بودند، پرداخت می‌شود. البته این پول از طریق لیبل مربوطه به آن‌ها داده می‌شود. (برای آشنایی بیشتر با لیبل‌های موسیقی مقاله‌ی چطور آهنگ خود را منتشر کنم؟ را مطالعه کنید!)
- Print Music Royalties: این مورد برای آهنگسازان موسیقی متن و یا کلاسیک بیشتر کاربرد دارد. به این صورت است که با هر بار فروش قطعات (نت‌ها) یک اثر به صورت کاغذی، هنرمند پولی را دریافت می‌کند. درست مثل فروش تیراژهای کتاب.
نحوه محاسبه حق امتیاز موسیقی
نحوه محسابه Music Royalty توسط خودتان می‌تواند کمی دشوار باشد چون به عوامل متعددی وابسته است و شرکت‌های بسیاری آن را تعیین می‌کنند. نرخ قیمت سالانه توسط شرکت‌های حقوق اجرایی (PROs) و ارائه دهندگان خدمات موسیقی تعیین و مورد مذاکره قرار می‌گیرد؛ اما می‌خواهیم روشی را به شما بگوییم که به صورت حدودی می‌توانید درآمد حاصل از استریم‌های خود را حساب کنید.
با استفاده از سایت «Royalties Calculator» می‌توانید خیلی راحت، درآمد خودتان را که توسط پلتفرم‌هایی مثل «اسپاتیفای»، «اپل موزیک» و … پرداخت می‌شود را محاسبه کنید.
شرکت‌های فعال در زمینه Music Royalties
شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت دارند، می‌توانند از حقوق هنرمندان و عوامل اجرایی دفاع کنند و هزینه‌هایی که از پخش آهنگ به دست می‌آید را به شکلی صحیح به دست افراد مختلف برسانند.
- Performance Royalties: شرکت‌هایی که حقوق مربوط به اجراهای زنده را پشتیبانی می‌کنند.
- Mechanical Royalties: مربوط به فروش نسخه‌های فیزیکی آهنگ است که درآمد حاصل از آن را آهنگساز و ناشر دریافت می‌کند.
- Neighboring Rights Royalties: درآمد حاصل از استریم را بین عوامل کار (خواننده، آهنگساز، نوازنده و …) پخش می‌کند.
قانون کپی‌رایت موسیقی در یوتیوب
این قوانین سفت‌وسخت در یوتیوب هم وجود دارد و می‌توان به وسیله‌ی امکانی به نام «Content ID» محتواهایی که منتشر می‌شود را محافظت کرد. در ساخت محتوا در یوتیوب باید خیلی دقت کرد چون یوتیوب به کپی‌رایت بسیار حساس است و به راحتی همه‌چیز را تشخصی می‌دهد.
خوشبختانه YouTube برای دانلود موسیقی بدون کپی‌رایت اقدامات مناسبی اندیشیده است که یکی از آن‌ها «YouTube Audio Library» است. با استفاده از این امکان به دنیایی از آهنگ بدون کپی‌رایت دسترسی دارید که می‌توانید از آن برای ویدیوهای خودتان استفاده کنید.
موزیک رویالتی در موسیقی بین‌المللی مبحث بسیار مهمی هستش. تو این مقاله سعی کردیم مفاهیم و مباحثی که مطرح هست رو به زبون خیلی ساده بیان کنیم. شما برامون بنویسید. تا حالا تجربه‌ای در رابطه با این موضوع داشتید؟
یه سوال یه خواننده برای هر بار اجرای هرکدوم از آهنگاش به صورت زنده باید پولی رو به ترانه سرای اون کار پرداخت کنه؟
سلام امیرحسین جان،
بابت تاخیر تو پاسخ‌گویی عذر می‌خوایم. با توجه به تحقیقاتی که کردیم، در ایران این موضوع کاملا به قراردادی که بین دو هنرمند عقد می‌شود، بستگی دارد. چون پروسه‌ی درستی برای تقسیم حقوق دریافتی وجود ندارد، اکثر ترانه‌سراها ترجیح می‌دهند ترانه‌ی خود را با حق امتیاز کامل به خواننده یا لیبل تقدیم کنند و تمام مبلغ پیشنهادی را دریافت کنند.