موسیقی درمانی چیست و چرا زندگی را متحول می‌کند؟

موسیقی درمانی چیست؟ در عصر حاضر این سوالی است که ذهن بسیاری از افراد را مشغول کرده است. برخی از مردم آن را بیهوده و برخی دیگر آن را بسیار کارآمد می‌دانند. سوال این‌جاست که نظر علم و جوامع پزشکی و روان‌شناس‌ها در این مورد چیست؟ چرا در مراکز مختلف درمانی در سرتاسر دنیا از موسیقی به عنوان ابزاری اثربخش استفاده می‌کنند؟

موضوع این است که پزشکان از موسیقی درمانی به عنوان طب مکمل یاد می‌کنند و عقیده دارند که می‌تواند در کنار سایر اقدامات، پرثمر و نتیجه‌بخش باشد. امروز در آرتیست شو قرار است در مورد موسیقی درمانی یا «Music Therapy» صحبت کنیم و مواردی را بررسی کنیم و ببینیم این روش تا چه اندازه می‌تواند روی انسان‌ها تاثیر بگذارد؟ همراه ما باشید تا در مورد موارد زیر به گفت‌وگو بنشینیم.

تاریخچه موسیقی درمانی در جهان و ایران

شاید موسیقی درمانی، کلمه‌ای جدید برای عموم مردم باشد؛ اما حقیقتا این‌طور نیست! از زمان‌های بسیار دور که هنوز موسیقی به شکل امروزی رواج نداشت، از یک‌سری اصوات برای معالجه استفاده می‌کردند و ریشه‌ی درمان با موزیک به آن زمان برمی‌گردد.

گذشت و گذشت تا اینکه در جنگ جهانی اول، به طور جدی از موسیقی برای درمان مجروحین کمک گرفتند. پس از آن، انجمن‌های متعدد و زیادی شکل گرفت و حتی رشته موسیقی درمانی هم ایجاد شد و علاقه‌مندان این موضوع به تحصیل در این رشته پرداختند.

در کشورمان ایران هم از مداوا به کمک موسیقی استفاده می‌شد و قدمت آن به 1500 سال پیش برمی‌گردد! پزشکان پس از یادگیری علوم و کسب تجربیات تحصیلی، به یادگیری Music Therapy مشغول می‌شدند و حتی قانون بر این بود که هر دانشجوی پزشکی حداقل باید یک ساز را بلد باشد. موسیقی درمانی هنوز هم روشی بسیار مفید برای درمان بیماری‌های مختلف است.

موسیقی درمانی (Music Therapy) چیست؟

ابن‌سینا، پزشک و دانشمند پرآوازه‌ی ایرانی، موسیقی را جزئی از بدن می‌دانست و همیشه به استفاده از آن، حین معالجه تاکید داشت. سوال اصلی اینجاست که موسیقی درمانی واقعا چیست؟ در جواب باید بگوییم که موسیقی درمانی، نوعی هنر درمانی به حساب می‌آید و به بهبود سلامتی افراد کمک شایانی می‌کند.

مداوا به وسیله‌ی موسیقی سه بخش اساسی دارد که هر فرد، بسته به وضعیت خودش می‌تواند در این بخش‌ها فعالیت کند. این سه بخش عبارت است از: آواز، نوازندگی و گوش دادن.

انجمن «موزیک تراپی» آمریکا و استرالیا، درمان به کمک موسیقی را نتیجه‌بخش و پرثمر خوانده‌اند و طبق تحقیقاتی که بر روی بیماران مختلف صورت گرفت، متوجه شده‌اند که این روش به اختلالات روانی، جسمی و رفتاری کمک موثری می‌کند.

لازم به ذکر است که در مقاله‌ی « تاثیر موسیقی بر زندگی انسان » تاثیر موزیک و آهنگ را بر روی ابعاد مختلف زندگی بررسی کرده‌ایم؛ اگر به این موضوع علاقه دارید، خواندن آن را هم به شما پیشنهاد می‌کنیم.

چه مواردی در روند درمان تاثیر دارند؟

پنج عامل در روند درمان به کمک Music Therapy تاثیر دارند. عامل اول، توجه است. وقتی فردی توجه و تمرکزش روی صدای خوشایندی مثل پیانو یا هر ساز دیگری باشد، ناچارا دیگر نمی‌تواند روی عواطف و احساسات منفی توجه کند؛ در نتیجه ذهنش آرام‌تر می‌شود.

عامل دوم، برانگیخته شدن عواطف و احساسات هستند. موسیقی می‌تواند قسمت‌هایی از مغز را تحریک کند و این موضوع باعث می‌شود تا فرد احساس خوبی داشته باشد. هورمون‌های شادی آزاد می‌شوند و اگر این کار مدام انجام شود و احساسات متعالی بوجود آیند، مواد شیمیایی مفیدی تولید شده و این کار باعث می‌شود تا بدن به سمت ترمیم و بهبودی حرکت کند.

عامل سوم حافظه است. همان‌طور که می‌دانید، ذهن و حافظه‌ی انسان مثل یک کامپیوتر است و چیزهای بسیاری را در خود نگه می‌دارد. اگر مشکلی در این روند به وجود بیاید، کل وجود انسان به هم می‌ریزد. خوشبختانه، موسیقی روشی ارزان و باارزش است که می‌تواند قدرت حافظه را زیادتر کند.

متعادل‌سازی رفتار، چهارمین عامل است. موسیقی می‌تواند بر روی رفتار و الگوهای حرکتی تاثیر زیادی داشته باشد. نحوه‌ی صحبت و درک شرایط و مسائل می‌تواند در حین درمان تغییرات مثبتی ایجاد کند.

پنجمین عامل، ارتباطات است. اگر فرد تحت درمان، خجالتی یا منزوی باشد، موزیک می‌تواند این مشکل را تا حد زیادی رفع کند و فرد را به سمت بهبودی و سلامتی سوق دهد؛ طوری که بتواند به راحتی با دیگران ارتباط بگیرد.

روش‌های موسیقی درمانی

• روش فعال: در این روش، فرد به یادگیری موسیقی، ساز زدن و آواز می‌پردازد. به معنای واقعی کلمه، فرد در این روش بسیار فعال است.

• روش «reception» (پذیرش): در این روش، فرد به آهنگ‌های مختلف گوش می‌دهد و می‌تواند برای آن، عکس‌العملی مثل رقص و حرکات موزون داشته باشد.

• روش موسیقی و تصویر: فرد با گوش دادن به آهنگ و متمرکز شدن به یک تصویر که اغلب مفهومی پشت آن نهفته شده است، سعی دارد مشکلاتش را راحت‌تر بیان کند.

• روش «Eurythmics»: از این تکنیک برای بیمارانی استفاده می‌شود مشکلاتی حرکتی دارند و همین‌طور می‌تواند برای کودکان یا دانش‌آموزان مناسب باشد.

• روش «Neurologic» (نورولوژیک): تمرکز این تکنیک روی اعصاب و روان و اختلالات سیستم عصبی است.

• روش «Orff-Schulwerk»: از این تکنیک برای کودکانی استفاده می‌شود که رشد کافی را تجربه نمی‌کنند و با مشکلاتی در این زمینه مواجه هستند.

ازین جهت که هر کدام از روش‌های گفته‌شده بسیار تخصصی هستند و ممکن است از حوصله‌ی شما خارج باشد، می‌توانید با سرچ این کلمات در گوگل یا حتی سایت‌های معتبر روانشناسی اطلاعات تکمیلی را بدست آورید.

رشته موسیقی درمانی (Music Therapy)

همان‌طور که در ابتدا هم گفتیم، رشته‌ای تحت عنوان Music Therapy وجود دارد که دانشجویان در این رشته به یادگیری مفاهیم مربوطه می‌پردازند. متخصص‌های موزیک تراپی سعی دارند در ساخت زندگی بهتر به افراد مختلف کمک کنند. آن‌ها در جنبه‌های مختلف زندگی می‌توانند مشاوره بدهند تا افراد سلامتی خودشان را بهبود ببخشند.

موزیک تراپی چه بیماری‌هایی را بهبود می‌بخشد؟

معالجه به کمک موسیقی چه زمانی نتیجه نمی‌دهد؟

متوجه شدیم که موسیقی درمانی نتایج بسیار مثبتی را به همراه دارد؛ اما چه زمانی نباید از این روش استفاده کرد؟ زمانی که وضعیت بیمار بسیار حاد است و نیاز به درمان فوری دارد و یا نیاز به عمل جراحی دارد، این روش از معالجه خیلی به کار نمی‌آید ولی می‌توان به روش‌های دیگری از آن استفاده کرد. در واقع این روش درمان می‌تواند به روند بهبود کمک کند اما روش اصلی درمان آن بیماری نیست.

چند سال پیش، کلیپی در فضای مجازی پخش شد که در آن، یک خانوم تحت عمل جراحی بود و در همان وضعیت به نواختن ویولن مشغول بود! این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که چگونه می‌توان به روش دیگری به موسیقی درمانی پرداخت.

چه سبکی از موزیک برای مداوا استفاده می‌شود؟

نوع موسیقی که برای فرد تجویز می‌شود، عموما بستگی به خود فرد هم دارد و علایق و سلایق او لحاظ می‌شود و همین‌طور به شرایط آن فرد هم مربوط است. پس درمانگر باید سلیقه‌ی موسیقیایی فرد را هم متوجه شود تا روند درمان به خوبی پیش برود. در کل، نمی‌توان برای تمام افراد از یک نوع و سبک استفاده کرد.

ابزارها و سازهای موزیک تراپی

• پیانو: پیانو سازی است که صدای بسیار آرام‌بخشی دارد. در بسیاری از آهنگ‌ها که برای مدیتیشن مناسب است، از این ساز باستانی و زیبا استفاده می‌کنند.

• گیتار: علاوه‌بر پیانو، گیتار هم صدای بسیار خوبی دارد و می‌تواند آرامش و آسودگی را برای فرد به ارمغان بیاورد. یادگیری آن نسبت به بقیه‌ی سازها آسان‌تر است.

• طبل دستی: طبل دستی یکی دیگر از سازهایی است که در پروسه درمان استفاده می‌شود و می‌تواند لحظات خوشی را برای فرد رقم بزند.
• کاسه‌ی تبتی: این ابزار بیشتر در روش‌های مراقبه و مدیتیشن استفاده می‌شود و به تمرکز و آرامش فرد کمک می‌کند.

چه تکنیک‌ها و روش‌هایی در روند درمان استفاده می‌شود؟

همانطور که گفتیم. یکی از روش‌های موسیقی درمانی، ساخت آهنگ است. آهنگسازی شاید در ابتدا سخت و دشوار به نظر برسد؛ اما پس از یادگیری آن می‌توانید آهنگ دلخواهتان را خلق و گوش کنید. آرتیست شو دوره‌‌ای برای شما تدارک دیده که شما را از صفر با این مقوله‌ی زیبا آشنا می‌کند:
دوره جامع آموزش آهنگسازی و تنظیم

موزیک تراپی موضوعیه که پیچیده‌ست و موارد پزشکی و روان‌شناسی توش دخیله. ما توی این مقاله سعی کردیم به ساده‌ترین شکل ممکن درباره‌ش بگیم. امیدواریم که به دردتون خورده باشه و ازش استفاده کرده باشید 😍