این روز‌ها دغدغه‌ی اصلی ما عاشقان موسیقی در هنگام خرید، هزینه لوازم است. امپلیفایرهای گیتار الکتریک مدل‌های مختلفی دارند که عدم آشنایی اولیه با این وسیله، باعث می‌شود خرید پرریسکی انجام دهیم. همان‌طور که می‌دانید، استفاده از تن (Tone) مناسب در مراحل ضبط و تنظیم آهنگ، نقش مهمی در نتیجه‌ی نهایی کار دارد. از این رو آشنایی با صدا و صداسازی گیتار الکتریک یا گیتار بیس از وظایف مهم نوازنده و تولید‌کننده موسیقی است.
امروز در آرتیست شو درباره‌ی مدل‌های مختلف امپلی فایر، نقات قوت و ضعف و کارایی هرکدام صحبت می‌کنیم. درباره‌ی امپ مناسب سبک خود و انتخاب امپ مناسب حرف می‌زنیم و راستی به این سوال هم پاسخ می‌دهیم: «بلاخره پولمو خرج امپ خوب کنم یا گیتار خوب؟»
امپلی فایر چیست؟
امپلی‌فایر گیتار نوعی ابزار یا سیستم تقویت سیگنال است. سیگنال ضعیفی که توسط پیکاپ گیتارتان به امپلی‌فایر می‌رسد، در این دستگاه تقویت و رنگ‌آمیزی شده و از طریق اسپیکر‌های تعبیه‌شده در آن، قوی و شفاف پخش می‌شود. امپلی‌فایر‌ها از دو بخش هد و کابینت تشکیل می‌شوند. هد (Head) شامل مدار‌های پاور (Power Amp) و گاهی پری‌امپ (Pre Amp) می‌شود و کابینت حاوی اسپیکرها است. در بعضی امپ‌ها این دو از یک‌دیگر جدا هستند، یعنی پاور امپ (و احتمالا پری‌امپ) درون کابینتی کوچک‌تر و از طرفی اسپیکر یا اسپیکرها در کابینتی دیگر قرار دارند.
از سوی دیگر، این دو می‌توانند کنار هم در یک کابینت تعبیه شوند که به آن امپ کامبو (Combo) می‌گوییم. قدرت پاور امپ را به «وات» اندازه می‌گیریم و هم‌چنین اندازه‌ی اسپیکرها را با «اینچ» مشخص می‌کنیم.
به عکس زیر توجه کنید. در سمت راست امپ Stack (هد و کابینت جدا) و در سمت چپ مدل کامبو (امپ و اسپیکر در یک کابینت) را مشاهده می‌کنید.
انواع مختلف امپلی فایر گیتار و مقایسه آن ها
به طور کلی چهار مدل امپلی‌فایر گیتار در بازار موجود است.
- • امپ تیوب (لامپی)
- • امپ Solid State (ترانزیستوری)
- • امپ دیجیتال (مدلینگ)
- • امپ هیبرید (ترکیبی)
امپ تیوب (Tube)
امپلی‌فایر تیوب یا لامپی، معروف‌ترین و پراستفاده‌ترین نوع امپ گیتار در بین موسیقی‌دان‌های حرفه‌ای است. شاید آن لامپ‌های کوچک و قدیمی درون امپ‌ها را دیده باشید. همان‌طور که می‌دانید، استفاده از لامپ فقط مختص به امپلی‌فایر نیست و دیگر ابزارهای میکس و مسترینگ، مانند کمپرسور، دیلی، دیستورشن و … نیز مدل‌های تیوب دارند.
اکثر موسیقی‌دان‌ها در سراسر دنیا امپ تیوب را نوع اصلی و حرفه‌ای امپلی‌فایر گیتار می‌دانند و معتقداند بهترین تن (Tone) ممکن، توسط امپ لامپی به وجود می‌آید. سال‌هاست که در صنعت ابزار موسیقی فن‌آوری تیوب جای خود را به تکنولوژی‌های جدیدتر و بهینه‌تر داده اما هم‌چنان بسیاری گرما و داینامیک ابزار تیوب را غیرقابل جایگزین می‌دانند.
ساختار لامپی امپ‌ها معمولا به دو بخش متفاوت تقسیم می‌شود. «پری امپ» و «پاور امپ». به طور خلاصه لامپ پری امپ روی تن صدا و گرما و پاور امپ نقش اساسی روی تن و بلندی صدا و قدرت امپ دارد.
تفاوت عمده‌ی ساختار لامپی با دیگر تکنولوژی‌ها این است که شما تن صدا را مستقیما دریافت می‌کنید و لامپ تحت تاثیر کوچک‌ترین تغییرات نوازندگی‌تان واکنش نشان می‌دهد. این باعث می‌شود صدای کلین امپ، تحت تاثیر ضربات محکم‌تر نوازنده به سمت دیستورت‌شدن برود، خاصیتی که گیتاریست‌ها عاشقش هستند. از سویی با طولانی‌شدن مدت نواختن، لامپ‌ها گرم‌تر و گرم‌تر می‌شوند و تن صدا گرم‌تر و زنده‌تر می‌شود.
🟢 نقاط قوت امپ‌های تیوب
- • تن درجه یک
- • افسانه‌ای، امپ تقریبا تمام گیتاریست‌های مشهور جهان
- • صدای حرفه‌ای، گرم و داینامیک عالی
- • تنظیمات بسیار ساده و سر راست!
🔴 نقاط ضعف امپ‌های تیوب
- • قیمت بالای این امپ‌ها
- • نیاز به نگهداری دقیق و حفاظت از ضربه
- • سوختن لامپ‌ها و نیاز به تعویض لامپ
- • معمولا امپ‌های تیوب صدای بسیار بلندی دارند که مناسب آپارتمان یا فضای کوچک نیست.
- • تنظیمات ساده و نیاز خرید افکت و پدال برای ساختن صداهای متفاوت
امپ سالید استیت (Solid State)
با اختراع ترانزیستور‌ها، لامپ‌ها جای خود را به این ابزار کوچک دادند و امپلیفایرهای ترانزیستوری یا سالید استیت روانه بازار شدند. ترانزیستور شکننده نیست و عمر بسیار بیشتری دارد. وزن بسیار کمی دارد و نمی‌سوزد. بنابراین نگهداری از امپ ترانزیستوری نیاز به دقت امپ‌های تیوب ندارد و معمولا خراب نمی‌شوند. اما چرا این امپ‌ها با وجود قیمت پایین و عمر طولانی، امپ‌های تیوب را کنار نزدند؟ زیرا از نظر تن و صدای وینتج، ترانزیستور نمی‌تواند گرما و داینامیک لامپ را ایجاد کند. کاراکتر خاص صدای امپ‌های تیوب و حساسیت بالای لامپ به نوع نواختن نوازنده در امپ ترانزیستوری به سختی یافت می‌شود.
این تفاوت برای بعضی نوازنده‌ها، به جای ضعف، مورد مهم و امتیازی نسبت به امپ لامپیست. زیرا تن سالید استیت در تمام ضربات و بلندی صدای مختلف، ثابت است که برای نوازندگان بیس، کیبورد و بسیاری گیتاریست‌ها از جمله نوازندگان جز امر مهمی‌ست.
از سویی هم‌چنان این امپ‌ها صدای بسیار خوب و مدرنی دارند و مخصوصا بین نوازندگان جز (Jazz)، جای خوبی برای خود یافتند. زیرا به راحتی در صدای پایین تن همیشگی را در اختیار نوازنده که به تن کلین و چاق نیاز دارد، ارائه می‌دهند. برای نوازندگان راک که به دیستورت‌شدن صدا نیاز بیشتری دارند، امپ‌های سالید استیت حس سرد و بی‌روحی دارد. البته صرفا درباره تن صحبت می‌کنیم، چرا که همیشه می‌شود با افکت‌های مناسب، صداسازی عالی انجام داد. بر خلاف باور عمومی، این مدل امپ‌ها بین نوازندگان بزرگ نیز استفاده می‌شود، اما معمولا برای اجرا بلندی صدای امپ تیوب کارآمدتر است.
🟢 نقاط قوت امپ‌های سالید استیت
- • تن کلین (Clean Tone) بدون خش و شفاف
- • قیمت و وزن مناسب
- • عمر طولانی بدون نیاز به تعمیر و ارتقا
- • عدم تغییر تن در ضربات بالا و صدای بالا
- • تنظیمات گسترده‌تر نسبت به امپ تیوب
🔴 نقاط ضعف امپ‌های سالید استیت
- • بسیاری از گیتاریست‌ها تن این امپ‌ها را خام و سرد می‌دانند.
- • گزینه‌های محدود برای انتخاب
امپ دیجیتال (Modeling)
امپلیفایرهای دیجیتال یا مدلینگ، در واقع تکنولوژی ارتقاء یافتهی امپ‌های سالید استیت هستند. این امپ‌ها همان‌طور که از نامشان (Modeling) پیداست، توسط تکنولوژی جدید، توانایی ارائه‌ی رنج بالایی از صداها و افکت‌ها را برای نوازنده دارند. نام مدلینگ از آن‌جا می‌آید که این امپ‌ها معمولا قصد ارائه کاراکتری تازه را ندارند، بلکه برای بازسازی صدای امپلیفایرهای قدیمی و تنهای محبوب ساخته شده‌اند. برای مثال امپ دیجیتالتان می‌تواند گزینه‌ای داشته باشد که صدای امپ تیوب مارشال (Marshall) را بدون استفاده از لامپ، بازسازی کند. سپس با فشار دادن یک دکمه صدای امپ ووکس (VOX) و با دکمه‌ای دیگر امپ فندر (Fender) یا مسابوگی (Mesa/Boogie) و …
امپ‌های مدلینگ با توجه به قیمت، طول عمر و صداهای بی‌شمار و افکت‌های متنوعی که به صورت یک‌جا در اختیار نوازنده می‌گذارند، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای خرید و مخصوصا برای شروع یادگیری هستند. از طرفی این امپ‌ها از مدل‌های کوچک و ابتدایی تا مدل‌های بسیار پیشرفته که هم‌قیمت مدل‌های تیوب هستند، در دسترسند.
بین نوازندگان حرفه‌ای نظری دوگانه درباره این مدل امپ‌ها وجود دارد. عده‌ای این امپ‌ها را تقلیدی بدون روح از جنس اصلی می‌دانند. این امپ‌ها خاصیت منحصر به فرد بودن را از نوازنده گرفته و تمامی ابزار لازم را یک‌جا و به طور غیر اصیل در اختیار موسیقی‌دان می‌گذارند.
عده‌ای دیگر اما چنین نظری ندارند. در سال‌های اخیر تکنولوژِی روی این امپ‌ها چنان پیشرفت کرده که تشخیص تن مدلینگ از مدل اصلی تیوب آن بسیار سخت است. فاصله بین افکت‌ها و امپ‌های دیجیتال و مدل‌های ابتدایی آن‌ها بسیار کم شده‌است. از طرفی حالا همین امپ‌ها نیز قابلیت شخصی‌سازی و کاراکتر مخصوص خود را دارند و ابزاری بسیار کاربردی برای موسیقدان‌ها، چه در ابتدای یادگیری و چه در اجرا هستند. چه کسی فکرش را می‌کرد صدایی مانند صدای بلند و وحشی Vox Ac30 را بتواند کنترل‌شده و در فضای آپارتمانی در اختیار داشته باشد؟!
🟢 نقاط قوت امپ‌های مدلینگ (دیجیتال)
- • دسترسی به صدای مشابه امپ‌های گوناگون به صورت یک‌جا
- • دسترسی آسان به افکت‌های متنوع روی تنظیمات امپ
- • طول عمر بالا، سبک‌تر از امپ‌های قدیمی
- • قیمت بسیار مناسب در مقابل کیفیت و امکاناتی که ارائه می‌دهد.
- • قابلیت استفاده در صداهای بسیار پایین تا بسیار بلند
🔴 نقاط ضعف امپ‌های مدلینگ (دیجیتال)
- • تن ضعیف در ورژن‌های قدیمی این دسته امپ‌ها
- • کیفیت کم‌تر نسبت به امپ تیوب
امپ ترکیبی (Hybrid)
اما آخرین مدلی که معرفی می‌کنیم امپ‌های هیبریدی هستند. این امپ‌ها به طور معمول ترکیبی از سالید استیت یا مدلینگ و تیوب‌اند. معمولا تیوب یا لامپ این امپلی‌فایر‌ها در قسمت پری‌امپ (Pre Amp) و برای ایجاد گرما و پختگی بیشتر تن استفاده می‌شود. از سوی دیگر ساختار پاور امپ ترانزیستوری باقی می‌ماند. از این رو این امپ‌ها مخصوصا در ابتدا مورد استقبال موسیقی‌دان‌های سبک‌های سنگین‌تر مانند متال قرار گرفتند. زیرا هم گرما و پختگی دارد و هم سالید استیت است، به این معنا که تن آن ثابت می‌ماند و با ضربات و در طول زمان تغییر نمی‌کند. ویژگی‌ای که به درد گیتار دیستورشن و ریف‌نوازی می‌خورد. گیتاریست‌های بزرگی مانند دایمبگ دارل و میشل اموت از این مدل امپ‌ها استفاده کرده‌اند.
ایده‌ی ساخت امپ‌های ترکیبی برای این است که خصوصیات مثبت هر دو مدل لامپی و ترانزیستوری را داشته باشد. شرکت‌های بزرگ ساخت امپلی‌فایر امروزه مدل‌های هیبرید مدلینگ نیز روانه‌ی بازار کرده‌اند. به طوری که تمام خصوصیات امپ مدلینگ حفظ شده و از سویی دستگاه توسط لامپ پری‌امپ، تقویت شود. اما واقعیت امر جور دیگریست. اکثر امپ‌های هیبرید، نتوانسته‌اند گیتاریست‌ها را متقاعد به استفاده کنند. گویی ایده‌ی بهره از هر دو شکل امپ، در بین موسیقی‌دان‌ها شکست خورده و هنوز در دنیا فروش اصلی بین فول‌تیوب‌ها و مدلینگ‌هاست.
در بین امپ‌های هیبریدی، با توجه به قیمت و کارایی، امپ‌های مدلینگ-هیبرید بیش‌ترین صرفه را دارند.
🟢 نقاط قوت امپ‌های ترکیبی (هیبرید)
- • معمولا تنظیمات بیشتری نسبت به امپ تیوب در اختیار نوازنده می‌گذارند.
- • استفاده از لامپ واقعی، حس مصنوعی و سرد سالید استیت و مدلینگ را تلطیف می‌کند.
- • امپ‌های مدلینگ هیبریدی رنج بالای صدا به همراه گرما و کاراکتر در اختیار نوازنده می‌گذارند.
🔴 نقاط ضعف امپ‌های ترکیبی (هیبرید)
- • وزن بالاتر نسبت به مدل‌های دیجیتال
- • قیمت بالا با توجه به کارایی
- • با توجه به پیشرفت سریع امپ‌های مدلینگ، برتری تن و کاراکتر هیبرید به حداقل رسیده است.
- • تلاش برای بهره از هر دو سیستم لامپی و ترانزیستوری باعث شده اکثر این امپ‌ها در هر دو مورد ضعیف‌تر از انتظار باشند.
چطور امپلی فایر مناسب خودم را پیدا کنم؟
اولین قدم برای یافتن امپ مناسب برای شما، آشنایی با مدل‌های مختلف امپلی‌فایر است که در بالا توضیح دادیم. نقاط قوت و ضعف امپ‌ها را در نظر بگیرید. حواستان باشد که اگر بیشتر در خانه و در فضای اتاق می‌نوازید، احتمالا امپ تیوب مناسب کارتان نیست. زیرا اکثر امپ‌های تیوب در صدای پایین توانایی خود را نشان نمی‌دهند. هر چند که امپ‌های تیوب خوب برای فضای کوچک هم قابل یافتن است. پس اگر تن تیوب می‌خواهید، آن‌قدر هم ناامید نباشید. در وب‌سایت‌هایی چون یوتیوب مقایسه‌ی امپ‌های مختلف را دنبال کنید اما مهم‌تر از آن، پرسش از دارنده‌ی امپ مشابه و همین‌طور نواختن با امپ در فروشگاه یا … است.
اگر قصد خرید اولین امپلی‌فایرتان را دارید، امپ‌های مدلینگ (دیجیتال) گزینه‌های قابل اتکایی هستند. هم Preset و تنهای مختلفی در اختیارتان می‌گذارند و هم در تنظیماتشان افکت‌های گوناگون برای یافتن سبک خودتان دارند. از این نکته نگذریم که داشتن افکت‌های مختلف روی امپ یعنی شانس آشنایی با انواع افکت و کاربرد آن‌ها.
فراموش نکنید که برخورد متعصبانه روی ابزار بین موسیقی‌دان‌ها بسیار شایع است. عده‌ای می‌گویند: “هیچ چیز تیوب نمیشه” یا “امپ فقط مارشال و بس.” این حرف‌ها اکثرا سلیقه‌ای و بدون منطق است. سبک‌های مختلف و نوازندگان مختلف نیاز‌های متفاوت دارند. برند‌های مارشال، فندر، ووکس، اورنج، بوگرا، لنی، مسا-بوگی، بلک استار و … از جمله برند‌های مطرح ساخت امپلی‌فایر هستند که هر کدام گستره‌ی وسیعی از انتخاب‌ها را پیش روی نوازنده قرار می‌دهند.
برای افرادی که در کارشان حرفه‌ای یا نیمه‌حرفه‌ای هستند، مسائلی مانند وزن امپ و جابجایی امپ مهم است. آیا افکت یا پدال‌های مناسبی دارم؟ آیا این امپ با افکت‌ها خوب سازگاری پیدا می‌کند؟ برای اجراهای کوچک امپ‌های 15 وات و پایین‌تر گزینه‌های خوبی هستند و برای اجرا در سالن‌ها و محوطه‌های بزرگ، معمولا امپ‌های تیوب 30 وات یا بیشتر بهترین گزینه هستند.
قبل از خرید امپلی‌فایر جدیدتان این سوالات را از خود بپرسید:
- • بودجه‌ام چقدر است؟
امپ‌های دیجیتال برای بودجه‌های پایین بیش‌ترین امکانات را دارند و مدل‌های جدیدتر این امپ‌ها صدای بسیار خوبی دارند. برای بودجه‌ی متوسط امپ تیوب 10 یا 15 وات تن عالی و صدایی بسیار قدرتمند دارند. - • آیا قرار است امپ را زیاد جابجا یا حمل کنم؟
این‌جا هم وزن امپ مهم است، هم اینکه در حمل و نقل، امپ‌های تیوب بسیار به مراقبت نیاز دارند. - • امپ را برای اتاقم می‌خواهم یا برای اجرا؟
به قدرت امپ (میزان وات) توجه کنید. امپ‌های سالید استیت و مدلینگ و هیبرید، توانایی ارائه‌ی تن عالی در صدای پایین را دارند. امپ‌های تیوب معمولا صدای بلندی دارند که بیشتر مناسب اجراست تا خانه و بعضی امپ‌های تیوب در صدای پایین بد عمل می‌کنند. - • توانایی خرید افکت و پدال را دارم؟
اگر نمی‌توانید افکت‌ها و پدال‌های مورد نیازتان را تهیه کنید، امپ‌های مدلینگ ورژنی از افکت‌ها و پدال‌ها را در خود دارند. اما در همه نوع امپ، تنظیمات مختلفی یافت می‌شود، پس قبل از خرید به امکانات امپ توجه کنید. - • امپ را برای تمرین می‌خواهم یا برای ضبط کردن؟
با توجه به بودجه و امکانات، امپ‌های غیر لامپی صرفه‌ی بیشتری برای تمرین و یادگیری دارند. اما اگر قصد ضبط دارید، یک امپ تیوب (لامپی) بهترین انتخاب است. اکثر موسیقی‌های مشهور با این امپ‌ها ضبط شده‌اند چرا که تن غنی و درجه یک آن‌ها در طول زمان جواب خود را به خوبی پس داده. البته امپ‌های دیجیتال را دست‌کم نگیرید؛ تن و صدای این امپ‌ها امروزه بسیار عالی و برای ضبط نیز مناسب است.
از امپ‌های مجازی هم کمک بگیرید!
امروزه با پیشرفت تکنولوژی، فاصله‌ی تنال امپ‌های دیجیتال نسبت به امپ‌های محبوب به حداقل رسیده و از سویی نرم‌افزار‌های میزبان (DAW) برای راحتی نوازندگان امپ‌های مجازی در خود جای داده‌اند. در ابتدا کیفیت این امپ‌ها بسیار پایین بود اما با گذشت زمان پیشرفت‌های بسیار و پلاگین‌های با قدرت بیشتری روانه‌ی بازار شده‌اند. در دوره جامع آموزش آهنگسازی و تنظیم آرتیست‌شو به این امپ‌ها و کارایی آن‌ها نیز پرداخته‌ایم. توانایی کار با امپ مجازی دست موسیقی‌دان را برای انتخاب از بین گزینه‌های متفاوت بازگذاشته و دامنه‌ی صداسازی را افزایش داده. از اینکه روی نرم‌افزار تجربه‌ی جدید کنید نترسید اما اگر قصد انجام اجرای زنده دارید، قبل از آن به اینکه چه امپی می‌تواند نیازتان را برطرف کند، فکر کنید.
ممنون که با مقاله‌ای دیگر از ابزارشناسی موسیقی همراهمون بودین 😍 مخصوصا بین کسایی برای اولین بار گیتار می‌خرن، رایجه که درباره سازشون تحقیق بیشتری می‌کنن و به این توجه نمی‌کنن که نیمی از راه رو قراره امپشون بره. راستی در ابتدای مقاله سوالی مطرح کردیم: بلاخره پولمو خرج امپم کنم یا گیتار؟ آدمای مختلف جوابای مختلف می‌دن، اگه قراره سازتون محور موزیکتون باشه، طبیعتا ساز بهتر برای نواختن بهتر ضروریه چون با ساز بی‌کیفیت نمیشه به راحتی نواخت، مگر چیزای ساده. اما اگه نه، سبکتون طوریه که گیتارتون بیشتر خاصیت پوششی داره، اون‌وقت تن امپ مهم‌تره.
یک نفر این‌طور میگفت: با ساز خوب و امپ بد، همیشه صدای بدی داریم؛ اما با ساز بد و امپ خوب، میشه یه صداهای خوبی هم درآورد. اگه تعادل رو برقرار کنین که عالی میشه و این مقاله هم قصدش همینه 😊
دیدگاه‌ها